از دیدگاه شرعی، سقط جنین یکی از مسائل بسیار حساس است که در فقه اسلامی، بهویژه در مذهب شیعه، در مورد آن نظرات مختلفی وجود دارد. در بسیاری از مکاتب اسلامی، سقط جنین به طور کلی منع شده است و انجام آن حتی در شرایط خاص نیز با چالشهای قانونی و مذهبی روبهرو است.
در اسلام، جنین از زمان مرحله نفخ روح به عنوان یک انسان کامل به حساب میآید. طبق روایات اسلامی، روح به جنین در چهارماهگی وارد میشود و از آن زمان، جنین دارای حق زندگی است. به همین دلیل، بسیاری از فقهای اسلامی سقط جنین پس از این مرحله را حرام میدانند، مگر در شرایط خاص که زندگی مادر در خطر باشد یا دلایل پزشکی قوی وجود داشته باشد که ادامه بارداری به ضرر شدید مادر یا جنین باشد.
اما قبل از ۴ ماهگی و پیش از نفخ روح، برخی از علما با توجه به شرایط، موافقتهایی با سقط جنین در صورت وجود مشکلات پزشکی یا تهدیدهای جانی برای مادر دارند. با این حال، باید توجه داشت که حتی در این شرایط نیز باید با مجوز از پزشک متخصص و بررسی دقیق موارد پزشکی صورت گیرد.
نظر اکثریت فقهای اسلامی، بهویژه در مورد سقط جنین پس از مرحله نفخ روح، بسیار سختگیرانه است و در صورتی که سقط جنین انجام شود، عواقب و آثار سنگینی برای فرد مسئول بهدنبال خواهد داشت. علاوه بر این، انجام سقط جنین بدون ضرورتهای پزشکی و قانونی به هیچوجه مجاز نمیباشد و از نظر شرعی به عنوان عملی حرام و گناه محسوب میشود.
از منظر پزشکی، سقط جنین به معنای پایان دادن به بارداری پیش از رسیدن جنین به مرحله تولد است. این عمل ممکن است به دلایل مختلفی انجام شود که شامل دلایل پزشکی، اجتماعی یا غیره میباشد. در علم پزشکی، سقط جنین به دو صورت طبیعی و اختیاری تقسیمبندی میشود.
سقط جنین طبیعی زمانی اتفاق میافتد که به دلایل مختلفی مانند مشکلات کروموزومی، عفونتها، مشکلات هورمونی، بیماریهای مزمن مادر و دیگر عوامل غیرقابل پیشبینی، جنین به طور خود به خود از بین میرود.
این نوع سقط جنین بیشتر در سه ماهه اول بارداری رخ میدهد و معمولاً برای مادر هیچ آسیبی به همراه ندارد، اما به لحاظ روحی ممکن است تأثیرات زیادی روی مادر بگذارد.
سقط جنین اختیاری به معنای انجام سقط جنین بهطور عمدی است که معمولاً به دلایل اجتماعی، اقتصادی، پزشکی و یا به درخواست مادر انجام میشود. انجام این نوع سقط به روشهای مختلفی انجام میگیرد که شامل سقط دارویی و جراحی میشود. در این موارد، بهویژه در سقطهای جراحی، خطراتی از جمله خونریزی، عفونت، آسیب به رحم و حتی نازایی برای مادر وجود دارد. همچنین، سقط جنین میتواند به مشکلات روحی مانند افسردگی، اضطراب و احساس گناه در مادر منجر شود که در برخی موارد میتواند عواقب بلندمدت برای سلامت روان مادر داشته باشد.
در بسیاری از موارد، سقط جنین میتواند بر توانایی مادر برای بارداری مجدد تأثیر بگذارد. برای مثال، جراحیهای انجامشده برای سقط جنین ممکن است موجب آسیب به رحم شود و در نهایت منجر به مشکلاتی همچون زایمان زودرس یا سقطهای مکرر در بارداریهای بعدی گردد.
از نظر انسانی، سقط جنین موضوعی است که عواقب عاطفی و روانی عمیقی بهویژه برای مادران به دنبال دارد. یکی از مهمترین جنبههای این مسئله درک ارزش انسانی جنین است. جنینی که در رحم مادر پرورش مییابد، از همان آغاز تشکیل به عنوان یک موجود زنده و در حال رشد محسوب میشود. این موجود به مرور زمان در حال توسعه است و در طول بارداری، قادر به احساس درد، تحرک و رشد است.
در نظر انسانشناسی و اخلاقی، بسیاری از افراد بهویژه در جوامع مذهبی و فرهنگی، جنین را به عنوان یک انسان با حقوق بشری میبینند که نباید به راحتی جانش گرفته شود. از این رو، سقط جنین بهعنوان یک عمل انسانی و اخلاقی مورد توجه قرار میگیرد.
سقط جنین ممکن است به مادران احساس گناه و ناراحتی عاطفی بسیار شدیدی وارد کند، که این وضعیت ممکن است در طولانی مدت باعث مشکلات روانی مانند افسردگی و اضطراب شود. این عوارض روانی در بسیاری از مادرانی که اقدام به سقط جنین کردهاند، مشاهده شده است.
دکتر اکرم قرامحمدی ، فلوشیپ جراحی زیبایی زنان و متخصص زنان در شهریار و اندیشه، همواره بر اهمیت حفظ سلامت مادر و جنین تأکید دارند. ایشان معتقدند که سقط جنین عملی است که باید تنها در شرایط بسیار خاص و با مجوز قانونی و پزشکی انجام شود. دکتر قرامحمدی به هیچ عنوان سقط جنین انجام نمیدهند و به تمامی مراجعان خود توصیه میکنند که به هیچ وجه این کار را انجام ندهند، چرا که جنین یک انسان است که دارای روح و قلب میباشد .
ایشان معتقدند که حتی در صورتی که جنین دچار مشکلات پزشکی باشد، باید تلاشها بهجای سقط جنین برای درمان و حفظ سلامت جنین و مادر متمرکز شود. در صورتی که ادامه بارداری برای مادر یا جنین خطرناک باشد، باید تحت نظر پزشک متخصص تصمیمگیری شود، اما این تصمیم باید با دقت و رعایت جوانب مختلف اخلاقی، دینی و پزشکی انجام گیرد.